فرنچایز چیست؟
فرانچایز (یا حقامتیاز) یک شبکه ارتباطی میان کسبوکارهای مستقل کوچک میباشد که به هر یک از این کسب و کارهای کوچک اجازه میدهد که تحت یک نام بازرگانی مشترک و یک هویت فعالیت کنند و همگی از یک متد موفق (که پیشتر آزمایش شده) و بازاریابی مشترک بهرهگیری کنند. در عمل فرنچایز یک راهبرد کسب و کار برای جذب و نگهداری مشتری است. یک سیستم بازاریابی است که هدف آن ایجاد یک تصویر دربارهٔ فراوردهها یا خدمات یک شرکت در ذهن مشتری میباشد. روشی برای تعریف فراوردهها یا خدمات است به گونهای که نیازهای مشتری را برآورده کند. نمونهٔ واضح و موفق فرنچایز، شرکت مکدانالدز است که بیش از ۴۰ هزار شعبه در سراسر جهان افتتاح کرده است.
حق امتیاز گونهای از کسبوکار است که بر پایهٔ آن به یک فرد یا شرکت اختیار داده میشود که تولیدات یا فراوردههای شرکت دیگر را بفروشد و در برابر آن مبلغی پرداخت کند که به این مبلغ، مبلغ حق امتیاز میگویند.
اجازه دهید ابتدا با یک مثال شروع کنیم، فرض کنید شما مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان پول راکد در اختیار داشته و امکان اجارهٔ مغازه در یکی از نقاط مناسب شهر خود را دارا باشید. شما پس از بررسی گزینههای مختلف سرمایهگذاری، قید راهاندازی کسب و کار خود را زده و میخواهید فرنچایز شرکت A را تهیه کنید.
شرکت A به شما میگوید که با پرداخت مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان، کلیهٔ فعالیتهای مورد نیاز راهاندازی شعبه را در یک ماه از جمله:
طراحی و پیادهسازی دکور متناسب با شعبههای دیگر
خریداری و نصب تجهیزات مورد نیاز کسب و کار (مانند تجهیزات آشپزخانه برای یک رستوران)
نصب و راهاندازی سیستمهای فناوری اطلاعات مورد نیاز (مانند سرور، دوربین و…)
نصب و راهاندازی سیستمهای حسابداری و اداری مورد نیاز
نصب تابلوی سر در با برند شرکت A
دستورالعملهای کامل و دقیق چگونه تهیه یا فروش محصول
را همزمان با اینکه شما در این یک ماه آموزشهای مورد نیاز کسب و کار را در محل شرکت A میبینید انجام داده و در انتها شما به عنوان صاحب کسب و کار وارد شعبه خود شوید.
البته شرکت A پس از راهاندازی شعبهٔ شما اقدام به بازرسیهای دورهای کرده تا از کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان مطمئن باشد و در ازای آن بنا به توافقات اولیه، درصد کمی از فروش را به صورت ماهانه از شما دریافت میکند (تحت عنوان Royalty Fee).
بسته به میزان قدرت برند، شما از روز اول مشتریانی دارید که شما را به خوبی میشناسند و کیفیت ارائه شده توسط شما را تأیید میکنند.
شناخته شدهترین شرکتی که اقدام به فروش حق امتیاز کسب و کار خود میکند، شرکت مک دونالد میباشد. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۶ اداره بورس و اوراق بهادار آمریکا، مک دونالد حدود ۳۷۰۰۰ شعبه در سرتاسر جهان دارد که به بیش از ۷۰ میلیون نفر در سراسر جهان روزانه غذا میفروشد. جالب است بدانید برای اینکه بتوانید حق امتیاز مک دونالد را خریداری کنید باید از دانشگاه این شرکت مدرک همبرگر داشته باشید! فرض کنید این شرکت فردا اقدام به تأسیس یک شعبه در ایران کرد؛ بدون شک بدون هیچگونه تبلیغی از همان روز افتتاحیه مشتریانی برای آن وجود داشته و صاحب فرنچایز دغدغهای بابت مشتری نخواهد داشت.
مزایای خرید حقامتیاز چیست؟
برای کسب و کارهای تحت پوشش، فرنچایز نوعی کاهش ریسک و امنیت را به همراه دارد. شما آزادی ای را که به عنوان صاحب یک کسب و کار مستقل دارید، کنار میگذارید تا تبدیل به یک جزء از یک گروه شوید که به همراه یکدیگر یک کسب و کار را پیش میبرید، و دیگر نیازی نیست که خودتان نگران روشهای مؤثر برای کسب و کار خود باشید چرا که یک سیستم از قبل مطالعه شده و آزمایش شده از سوی هماهنگکننده در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
مواردی که یک هماهنگکننده برای انجام کسب و کار تعیین میکند: یک روش (سیستم عامل) برای انجام کسب و کار، یک نام تجاری که در نظر مشتری ارزش داشته باشد و یک پشتیبانی اولیه و پشتیبانی مستمر میباشد که در نتیجه دیگر نیازی نیست که شما چرخ را مجدداً اختراع کنید تا بتوانید از آن استفاده کنید. بلکه از نتایج تحقیقات از قبل انجام شدهٔ هماهنگکننده استفاده خواهید کرد.
یک سیستم فرنچایز الف) قدرت خرید گروهی برای از بین بردن هزینههای عملیاتی ب) پیشرفت سریع تر به علت برنامهٔ بازاریابی از پیش آزمایش شده پ) نتایج قابل پیشبینی (وابسته به اینکه تا چه حد پای بند سیستم عامل بودهاید) را مژده میدهد.
وقتی کسب و کار شما از حالت مستقل خارج شد و به صورت جزئی از مجموعه بزرگتری درآمد هزینههای بازاریابی میان کسب و کارهای تحت پوشش تقسیم خواهد شد و همین تعدد شعبهها خود نوعی بازاریابی بوده و در نتیجه کسب و کار شما در ذهن مشتری جای خود را باز خواهد کرد.
چرا فردی باید فرنچایز خریداری کند تا اینکه کسب و کار خود را راهاندازی کند؟
جدا از اینکه آمار شکست استارتآپها ۵ سال پس از تاسیس آنها نگران کننده است (بر اساس گزارش Forbes بیش از ۹۰ درصد استارتآپها در ۵ ساله ابتدایی راهاندازی خود شکست خورده و کسب و کار خود را تعطیل میکنند!) برای راه اندازی یک کسب و کار به اعتقاد ما نیاز به یک چرخه ی منسجم شامل ۱۱ مرحلهی متفاوت و مهم میباشد.
جالب است اکثر کسب و کارهایی که در ایران به صورت فرد محور شکل میگیرد، بر اساس پتانسیل موجود کنونی میباشد؛ مواردی مانند: یک ایدهی خوب، یک مکان خوب، یک سرمایهی مناسب به هیچ عنوان تضمین کنندهی موفقیت یک کسب و کار نبوده و نخواهد بود.
اما در مدل فرنچایز، فرنچایز گیرنده وارد یک مدل موفق از پیش آزموده شده میشود. در واقع فرنچایز گیرنده با بهرهگیری از تجربیات شرکت واگذار کننده، چرخهی کسب و کار خود را به صورت کامل در طی یک ماه تکمیل میکند.
بر اساس گزارش وب سایت Entrepreneur.com بیش از ۹۰ درصد از فرنچایزهای راهافتاده در طی ۵ سال ابتدایی با موفقیت کسب و کار خود را ادامه دادهاند. این عدد را مقایسه کنید با نرخ موفقیت ۱۰% استارتآپها!